1. Geniet van de zon, maar voorkom te veel blootstelling aan zon en verbranding.
Kleding beschermt de huid tegen UV-stralen. Tegenwoordig is er speciale UV-werende kleding op de markt. Deze kleding is vooral geschikt voor mensen die zich extra moeten beschermen tegen de zon omdat ze snel verbranden of veel buiten zijn.
Zonkracht: wat is dat precies? Dat is een maat voor de hoeveelheid UV-straling die het aardoppervlak bereikt, variërend van 0 tot 10. De actuele zonkracht vind je dagelijks op de RIVM-website. Anti-zonnebrandmiddelen zijn gemaakt om de huid tegen zonnebrand te beschermen, naast het dragen van beschermende kleding en het opzoeken van de schaduw op zonnige dagen. Want er bestaat geen anti-zonnebrand die alle UV-straling tegenhoudt. Zelfs middelen met de hoogste factor kunnen geen volledige bescherming bieden. Het is daarom beter niet te veel te zonnen. Ook als u een anti-zonnebrandmiddel gebruikt, vergroot veel zonnen namelijk jouw kans op huidkanker
2. UV-straling
In de meeste gevallen is huidkanker het gevolg van te veel blootstelling aan UV-straling. Deze UV-straling komt van nature voor in zonlicht. Daarnaast wordt UV-straling kunstmatig opgewekt in zonneapparatuur zoals zonnebanken. UV-straling veroorzaakt in ons lichaam chemische processen die van levensbelang zijn. Overmatige blootstelling aan UV-straling kan echter gevaar opleveren voor de gezondheid. Te veel UV-straling beschadigt de huidcellen. De huid verbrandt en wordt rood. Meestal kan de huid de schade zelf weer herstellen, maar in sommige gevallen gaat dat mis. Op langere termijn zijn de gevolgen van overmatige UV-blootstelling veroudering, rimpeling van de huid en huidkankervorming. Mensen met een blanke huid die vanwege hun beroep of tijdens het uitoefenen van hun hobby's (bijv. reizen, zeilen, golfen) veelvuldig onder direct zonlicht zijn geweest hebben dus van zonneschade opgelopen.
Huidkanker komt voor bij mensen die voor hun werk veel en langdurig in de zon komen (zoals tuinders, schippers). Ook bij mensen met een lichte huid die lang in de tropen hebben gewoond, komt huidkanker vaker voor. De gemiddelde Nederlander krijgt steeds vaker huidkanker. De toename is te verklaren door een toename aan zonexpositie tijdens winter- en zonvakanties en door het gebruik van zonnebank. Ook kinderen komen vaker en minder bedekt in de zon. We gaan massaal op zon- en wintersportvakantie en maken vaker gebruik van zonnebank.
3. Huidtype
De huid van kinderen is extra gevoelig voor beschadiging door UV-straling. Zonverbranding op jonge leeftijd betekent later in het leven een groter risico op huidkanker. Zorg voor extra bescherming van de kinderhuid, ook bij mooi weer thuis of op de peuterspeelzaal. Het helpt als kinderen al jong leren om zich te beschermen tegen te veel zon.
Naast de hoeveelheid UV-straling die de huid opvangt tijdens het leven, speelt het huidtype ook een rol. Mensen met een lichte huid die snel verbranden in de zon, hebben een groter risico om huidkanker te ontwikkelen dan donkere mensen.
39% van alle Nederlanders heeft huidtype 1 of 2.
In deze tabel staan de huidtypen en hun kenmerken samengevat.
Ruim 40 procent van de volwassen Nederlanders beschermt zich niet goed wanneer ze bijvoorbeeld naar het strand of naar het zwembad gaan. Jaarlijks dienen zich 40 duizend nieuwe gevallen van huidkanker aan. Zo'n 90 procent hiervan heeft te maken met de totale hoeveelheid UV-straling die iemand in de loop van zijn leven oploopt. Zonverbranding bij kinderen is een belangrijke oorzaak van huidkanker. Bescherming tegen overmatige blootstelling aan de zon is daarom van groot belang.
4. Zon verstandig-Zonnetips
- Geniet van de zon, maar voorkom te veel blootstelling aan zon en verbranding.
- Laat de huid voorzichtig wennen aan de zon.
- Bescherm jouw huid: denk aan beschermende kleding, een zonnehoed en een zonnebril met UV-werende glazen.
- Smeer onbedekte huid royaal in met een anti-zonnebrandmiddel met een voor jouw geschikte beschermingsfactor.
- Herhaal het insmeren elke twee uur, of vaker bij sterke transpiratie of na het zwemmen en het afdrogen.
- Ga niet onbeschermd in de volle zon tussen 12 en 15 uur; zoek dan liever de schaduw op.
- Laat zonnebaden en het gebruik van zonneapparatuur over aan mensen vanaf 18 jaar en mensen met huidtype 2, 3 en 4.
- Vermijd de zon en zeker de zonnebank als de huid vreemd reageert met bijvoorbeeld uitslag, jeuk of snelle verbranding. Raadpleeg zo nodig een arts.
- Bij sommige huidaandoeningen helpt UV-straling, bij andere juist niet. Vraag advies aan een huidarts.
- Let op de sterkte van de zon – de zonkracht. Hoe sterker de zonkracht, hoe groter de kans op verbranding.
- Juist bij kinderen komen beschadigingen door UV-straling uit zonlicht hard aan: hun huidcellen zijn extra kwetsbaar. Doordat kinderen in de groei zijn, gaat de celdeling bij hen zo snel dat niet alle beschadigde huidcellen zich hebben kunnen herstellen voordat ze zich weer gaan delen. In die beschadigde cellen ontstaan 'littekens' die kinderen hun leven lang met zich meedragen. Dit is aan de buitenkant niet te zien: de beschadigingen zitten diep in de huidcellen. Maar hoe meer 'littekens', hoe groter de kans dat een kind op latere leeftijd huidkanker krijgt. Daarom is bescherming tegen de zon zo belangrijk, zéker voor kinderen.
Zonnetips voor kinderen
- Zorg ervoor dat de huid van jouw kind niet verbrandt.
- Houd kinderen tussen 12.00 en 15.00 uur zo veel mogelijk uit de zon.
- Houd kinderen jonger dan 1 jaar helemaal uit de directe zon.
- Laat kinderen niet te lang in hun blootje of zwemkleding lopen, maar geef ze op tijd een T-shirtje aan. Een petje of zonnehoed helpt het hoofd en hun gezicht te beschermen.
- Daarnaast kan je een antizonnebrandmiddel gebruiken.
- Smeer jouw kind een half uur voor het naar buiten gaan in.
- Gebruik beschermingsfactor 20 of hoger.
- Herhaal het insmeren elke twee uur en na het zwemmen, ook als het product waterbestendig is.
- Kinderen zien hoe hun ouders omgaan met bescherming tegen de zon. Geef ze daarom het goede voorbeeld.
Houd rekening met de zonkracht
De zonkracht is een maat voor de hoeveelheid UV-straling die het aardoppervlak bereikt, variërend van 0 en 10. De actuele zonkracht vind je u dagelijks op de RIVM-website of op een gratis mobiele app met Huidtypetest en Zonkrachtmeter die de actuele zonkracht meet.
Wat bepaalt de zonkracht?
De zonkracht wordt bepaald door zes dingen: de hoogte van de zon, het jaargetijde, de plaats van de aarde, de dikte van de bewolking en van de ozonlaag en tot slot: de mate van weerkaatsing. Een toelichting bij deze vijf factoren.
1. Hoogte van de zon: hoe hoger de zon staat, hoe sterker de zonkracht. De afstand die UV-stralen door de dampkring moeten afleggen is het kortst in de middag als de zon recht boven u staat. Als jouw schaduw heel kort is, moet je extra voorzichtig zijn. De hoogte van de zon hangt af van:
2. Het jaargetijde: in de zomer is in Nederland de zonkracht sterker dan in de winter. In de zomer is de zonkracht in de middag maximaal 6 of 7; in de winter vaak minder dan 1. In de tropen maakt het jaargetijde geen verschil.
Tijdstip op de dag: de zonkracht is in Nederland het sterkst tussen 12.00 en 15.00 uur.
3. De plaats op aarde: hoe dichter bij de evenaar, hoe sterker de UV-straling en hoe kleiner de seizoensverschillen. Maar ook: hoe hoger (in de bergen), hoe sterker de UV-straling.
4. De dikte van de bewolking: door een zwaarbewolkte lucht met een dik wolkendek komt nauwelijks UV-straling; bij heiig weer (dunne, nevelige bewolking) kan de doorlating van UV-straling toch nog aanzienlijk zijn. Bij een gebroken wolkendek kan de intensiteit van UV-straling zelfs (tijdelijk) groter zijn dan bij een onbewolkte hemel, doordat de straling gereflecteerd wordt door de wolkenranden.
5. De mate van weerkaatsing: UV-straling wordt sterker door weerkaatsing via zand en water (10 tot 20 procent weerkaatsing). De weerkaatsing via verse sneeuw en ijs is zelfs 80 tot 90 procent.
6. De dikte van de ozonlaag: hoe dunner de ozonlaag, hoe minder UV-straling wordt tegengehouden en hoe sterker de zonkracht. De ozonlaag is het dunst boven Nieuw-Zeeland en Australië.
UV-werende kleding
Kleding beschermt de huid tegen UV-stralen. Net als antizonnebrandmiddelen heeft kleding een beschermingsfactor (SPF). Een dunne, lichte stof (bijvoorbeeld een linnen blouse) heeft een beschermingsfactor van SPF 2. Donkere kleding heeft een hogere beschermingsfactor. Een dikkere stof zoals bijvoorbeeld spijkerstof heeft een nog hogere beschermingsfactor.
Er is een speciale UV-werende behandeling mogelijk van kleding. Deze kan de beschermingsfactor van kleding verhogen tot zelfs beschermingsfactor SPF 50. Deze kleding is vooral geschikt voor mensen die zich extra moeten beschermen tegen de zon omdat ze snel verbranden of omdar ze veel buiten zijn. Juist kinderen kunnen profijt hebben van de UV-werende kleding omdat zij snel verbranden. Het voordeel van de speciale zwempakjes is dat de kinderen ook in het water goed zijn beschermd. Ook is de badkleding veel sneller droog dan een T-shirt.
Het aanbod in Nederland is aan het groeien. Ook voor buitensporters (zoals zeilers en bergbeklimmers) en buitenwerkers is er van alles op de markt. De kleding geeft goede bescherming en heeft een goed draagcomfort. Een aantal voorbeelden van deze kleding zijn:
- odiezon (zwem-, sport- en vrijetijdskleding voor kinderen en volwassenen),
- careplus (tropenkleding) en
- www.sonpakkie (hippe en zonwerende kleding)
Anti-zonnebrandmiddelen
Anti-zonnebrandmiddelen zijn gemaakt om de huid tegen zonnebrand te beschermen, naast het dragen van beschermende kleding en het opzoeken van de schaduw op zonnige dagen. Er bestaat geen anti-zonnebrand die alle UV-straling tegenhoudt.
Zelfs middelen met de hoogste factor kunnen geen volledige bescherming bieden. Het is daarom beter niet te veel te zonnen. Ook als u een anti-zonnebrandmiddel gebruikt, vergroot veel zonnen uw kans op huidkanker.
Tips voor het gebruik van een anti-zonnebrandmiddel:
Kies een beschermingsfactor die past bij uw huidtype (doe hiervoor de huidtypetest). De beschermingsfactor (SPF) is universeel in de wereld (onafhankelijk van merk of substantie). Op de etiketten van anti-zonnebrandmiddelen staat apart vermeld of het middel bescherming biedt tegen zowel UV-B als UV-A straling. Steeds vaker staat er een speciaal logo op het etiket: een rondje met daarin de letters UVA. UV-B straling verbrandt de huid, terwijl UV-A straling de huid versneld veroudert. Beide vormen van straling dragen bij aan de vorming van huidkanker.
Meestal staat ook de categorie van bescherming en de daar bijhorende zonbeschermingsfactoren (SPF) vermeld. Onder 'hoge bescherming' vallen bijvoorbeeld 30-50 SPF. Onder 'zeer hoge bescherming' valt SPF 50+. De beschermingsfactor is een standaardmaat voor hoe lang de huid beschermd is tegen de straling van de zon. Stel dat je met een onbeschermde huid 10 minuten in de zon kan zijn zonder verbranding van de huid (afhankelijk van het huidtype), dan kan anti-zonnebrandmiddel met beschermingsfactor 50 je ongeveer 50 x 10 minuten beschermen.
Smeer jouw huid een half uur voordat u de zon in gaat royaal in met het anti-zonnebrandmiddel. Smeer jouw huid elke twee uur opnieuw in met anti-zonnebrandmiddel. Doe dit vaker wanneer je net hebt gezwommen of sterk hebt getranspireerd.
Ook al heb je al een kleurtje, toch is het verstandig om een anti-zonnebrandmiddel te blijven gebruiken. De keuze van het type anti-zonnebrandmiddel is afhankelijk van jouw persoonlijke voorkeur, wat je prettig vindt. Per merk kan de substantie verschillen: een spray, lotion of crème biedt een even goede bescherming.
Anti-zonnebrandmiddelen zijn na aankoop in de winkel nog ongeveer één tot twee jaar houdbaar. Nadat de verpakking open is geweest of met hoge temperaturen in aanraking is geweest kan de factor die op de verpakking staat teruglopen naar een lagere beschermingsfactor (SPF). Het middel geeft dan niet altijd meer de volledige bescherming. Bewaar anti-zonnebrandmiddelen daarom niet te lang en laat ze niet in de volle zon staan.
Zie ook: KWF – Kinderen in de zon. stichtingmelanoom
informatiebrochure verstandig zonnen, minder kans op huidkanker KWF
