Melanoma in Situ

2. Hoe ontstaat het?

Melanoma in situ ontstaat doordat pigmentcellen in de huid veranderd zijn in kankercellen. Dit zijn de zogenaamde melanoomcellen. Pigmentcellen zijn normaal aanwezig in de onderste laag van de opperhuid. Deze cellen beschermen de huid tegen de schadelijke effecten van UV stralen. De risicofactoren voor het krijgen van een melanoma in situ zijn gelijk met die voor het krijgen van een melanoom.

• Overmatige blootstelling aan ultraviolette (UV-) straling en verbranding op jonge leeftijd kunnen het risico op een melanoom vergroten. Bedenk dat UV straling niet alleen in zonlicht zit maar ook in bruiningsapparaten.
• Huidtype. Mensen met een lichte huidskleur, met sproeten of blond/rossig haar, die moeilijk bruin worden en snel verbranden hebben meer aanleg om een melanoom te krijgen.
• Erfelijke aanleg. Het risico neemt toe naarmate er meerdere familieleden een melanoom hebben.
  In 10% van de gevallen blijkt ook een ander familielid deze vorm van huidkanker te hebben.

3. Wat zijn de verschijnselen?

Een melanoom in situ ziet er meestal uit als een onrustige moedervlek. Grillig begrensd, met verschillende kleuren en een niet symmetrische vorm. Vaak groeit de moedervlek. Dit wordt niet altijd door de patiënt opgemerkt.

4. Melanoma in Situ: de diagnose

Wanneer een huidafwijking als een melanoom wordt herkent dient deze altijd operatief te worden verwijderd (= excisie). Ook moet het worden opgestuurd voor onderzoek naar een laboratorium. Daarbij wordt er rondom de zichtbare afwijking een 5 millimeter gezonde huid verwijderd.

5. De behandeling

Wanneer uit dat weefselonderzoek blijkt dat er sprake is van een melanoma in situ moet er verder geen andere behandeling meer te worden uitgevoerd. Voorwaarde is wel dat de huidafwijking met 5 millimeter marge was verwijderd. Mocht dat om de een of de andere reden niet het geval te zijn geweest, volgt er nog een tweede excisie waarbij het litteken inclusief extra millimeters huid wordt verwijderd. Daarmee is de behandeling afgerond.

6. Melanoma in Situ: wat kan je er zelf eraan doen?

A. Verstandig zonnen. Drie belangrijke tips:

• Blijf tussen elf en drie uur in de schaduw
• Draag een pet of een hoed in de zon
• Gebruik een antizonnebrandcrème met beschermingsfactor 30 of hoger, op huid die niet wordt bedekt door kleding. Vergeet vooral niet om de neus en de oren grondig in te smeren. Voor alle duidelijkheid: Antizonnebrandmiddelen dienen om de huid te beschermen en dus niet (zoals zeer vaak wordt gedacht) om de tijd dat men in de zon kan blijven te verlengen en zeker niet om mooier bruin te worden.

De Nederlandse Kankerbestrijding/Koningin Wilhelmina Fonds heeft hieromtrent goede voorlichtingsfolders, die gratis kunnen worden aangevraagd via telefoon 0800-0226622 of via internet

B. Zelfonderzoek: kenmerken van kwaadaardige verandering

Er zijn een bepaalde kenmerken die kunnen duiden op een kwaadaardige verandering van de moedervlek. Men gebruikt soms nog het volgende Engelstalige "ABCD" ezelsbruggetje. In veel gevallen zullen deze verschijnselen berusten op onschuldige veranderingen in de moedervlek. Het is raadzaam jouw huisarts of dermatoloog te raadplegen om te zien of er geen sprake is van kwaadaardige verandering in de moedervlek.

A: Asymetry
De moedervlek mag niet a-symmetrisch groeien. De ene helft mag er niet anders uitzien dan de andere helft van de vlek.

B: Border
De overgang van de vlek naar de normale huid wordt steeds onduidelijker dat wil zeggen onscherp begrensd. De randen van de vlek worden ook onregelmatiger ; de vorm wordt grilliger in plaats van mooi rond of ovaal.

C: Colour
Een moedervlek mag niet van kleur of kleursamenstelling veranderen. Bij een melanoom zien we vaak verschillende tinten, bruin, zwart, wit, blauw of rood.

D: Diameter
Wanneer de vlek groter wordt dan 6 mm in doorsnee is het vaak verdacht. Dit is echter een erg arbitraire grens. Een moedervlek die alleen groter is geworden zonder maar één van de veranderingen genoemd onder A,B, of C te hebben is meestal onschuldig.

E: Evolution
Een snelle (binnen enkele maanden) verandering van het aspect van de moedervlek. Verder dient men altijd wantrouwig te worden wanneer moedervlekken gaan jeuken, steken of pijn doen, wondjes of korstjes vertonen.

7. Wat zijn de vooruitzichten?

Een melanoma in situ is nog geen huidkanker en zaait dus niet uit. Na behandeling van een melanoma in situ komt de patiënt meestal nog eenmaal terug voor controle van het litteken. Mensen met meerdere (onrustige) moedervlekken op de huid worden aangeraden om 1 of 2 keer per jaar voor controle terug te komen.

Bron: huidarts.com