1. Oorzaak
Psoriasis ontstaat omdat de dynamiek in de huid verstoord is. De bovenste laag van onze huid vernieuwt voortdurend. In deze laag zit de opperhuid. Onderaan de opperhuid zit de basaal cellen laag. Deze laag deelt voortdurend en maakt nieuwe cellen. Deze cellen schuiven langzaam op naar de bovenste laag van de opperhuid. Tijdens het opschuiven sterven ze langzaam af. Door wassen en wrijven verdwijnen zij geleidelijk om plaats te maken voor de volgende. Zo wordt de hoornlaag met een constante snelheid steeds vernieuwd. Na ongeveer 28 dagen is er een geheel nieuwe huid. De 'oude' huidschilfertjes zijn zo klein dat men daar niets van merkt.
Bij psoriasis gaat de celdeling abnormaal snel. Het gehele proces is verstoord. Bij psoriasis vernieuwt de huid zich in ongeveer 4 of 5 dagen. Er ontstaan te veel huidcellen en deze krijgen niet de kans om volledig uit te groeien. Het immuunsysteem met een ontsteking. Hierdoor wordt de psoriasis huid dik en rood. De ontstekingscellen in de lederhuid houden de psoriasis in stand. Er zelfs puistjes ontstaan.
Bij psoriasis lijkt het erop dat een bepaalde afweercel (de T-cel) zijn werk niet meer goed doet. Hierdoor richt de afweer zich tegen eigen huidcellen. Het afweersysteem 'vergist' zich dus en ziet de eigen cellen als vijandelijke indringers. Het gevolg is dat de huidcellen zich sneller gaan delen. Dat wordt een auto-immuunziekte genoemd. De ziekte van Crohn is een ander voorbeeld hiervan.
Psoriasis komt in sommige families betrekkelijk vaak voor. Dat wijst op erfelijke aanleg. Er zijn meer dan 10 of meer verschillende stukjes DNA bij betrokken. Psoriasis kan bij iedereen die daarvoor een aanleg heeft ontstaan. Bij familieleden van mensen met psoriasis komt de aandoening vaker voor dan bij mensen zonder psoriasis.
| Kans op het ontwikkelen van psoriasis bij een kind | |
|---|---|
| twee ouders met psoriasis | 50% |
| geen ouders, twee broers of zussen | 16% |
| 1 ouder, 1 broer of zus | 16% |
| 1 ouder, geen broer of zus | 10% |
| geen ouder, 1 broer of zus | 7% |
| neef, nicht, oom of tante | 4% |
| achterneef of andere verre familie | 2% |
| geen psoriasis in de familie | 1-2% |
Factoren van buitenaf zijn nodig om psoriasis uit te lokken. Dit zijn de mogelijke omgevingsfactoren:
- Stress
- Infecties
- Geneesmiddelen
- Huidbeschadigingen
- Obesitas
- Roken
- Alcohol
Psoriasis gaat op en neer. Het lijkt het erop dat stress psoriasis kan verergeren of veroorzaken (bij erfelijke aanleg). Er ontstaat een vicieuze cirkel omdat psoriasis weer tot stress kan leiden. Ongeveer een derde van de mensen met psoriasis heeft hierdoor psychische klachten. Psoriasis heeft invloed op het dagelijkse leven.
Psoriasis wordt niet veroorzaakt door een infectie. Een infectie kan psoriasis verergeren. Psoriasis kan ontstaan na een keelontsteking. Dat komt vooral voor bij jongeren. Op korte tijd ontstaan op de huid kleine druppelvormige psoriasisplekjes. In het begin is er weinig schilfering. Hierdoor wordt psoriasis niet altijd herkend.
Sommige medicijnen kunnen psoriasis veroorzaken of verergeren. Tot die medicijnen behoren middelen zoals lithium, interferon (multipele sclerose), en sommige hoge bloeddrukmiddelen (bètablokkers).
Huidbeschadigingen bij mensen die psoriasis hebben kunnen leiden tot nieuwe psoriasisplekken. Dit heet het ‘Köbner-fenomeen’. Dit na 7 tot 14 dagen. Allerlei soorten beschadiging kunnen hiervoor zorgen: schaafplekken, brandwonden, tattoeage en chemische wonden. Ook infecties van de huid (bijvoorbeeld puisten) kunnen een Köbner-reactie geven.
Mensen met overgewicht reageren minder goed op behandeling. Dat komt omdat het medicijn zich over meer lichaamsweefsel moet verdelen. Er is dan minder beschikbaar op de plaatsen waar het nodig is om de psoriasis te onderdrukken.
Mensen met psoriasis blijken over het algemeen meer te roken en alcohol te drinken dan mensen zonder psoriasis. Het is moeilijk te zeggen wat de oorzaak is en wat het gevolg is. Studies kunnen daar geen duidelijk antwoord op geven. Stoppen met roken en matigen van alcohol is wenselijk. Bij mensen die psoriasis hebben kan roken het verregenen.
2. Het beloop
Psoriasis kan op elke leeftijd ontstaan. Het ontstaat meestal voor het eerst rond de puberteit: tussen 15 en 20 jaar. De tweede piek is tussen 55 en 50 jaar:
- Type 1: vroege psoriasis. Psoriasis die ontstaat vóór het 40ste jaar (75%)
- Type 2: late psoriasis. Deze mensen krijgen psoriasis pas ná hun 40ste (25%)
Bij kinderen verloopt de ziekte vaak ernstiger en komt psoriasis ook vaker in de familie voor. Kinderen kunnen al de verschillende vormen van psoriasis krijgen. Psoriasis op jonge leeftijd kan een behoorlijk zware belasting zijn voor de ouders en het kind. Er moet daarom zeker ook aandacht zijn voor de psychische begeleiding.
Hoe psoriasis zal verlopen is niet te voorspellen. Psoriasis geneest niet spontaan. Men kan er levenslang last van hebben. Psoriasis heeft een golvend beloop waarbij periodes van verbetering en verergering elkaar afwisselen. In zonnige landen komt minder psoriasis voor. Zonlicht heeft een ontstekingsremmend effect op de huid waardoor psoriasis vaak verbetert. De diagnose wordt dan ook eerder in de winter gesteld.
Psoriasis komt overal voor, maar meer bij blanken. Aziaten en Afrikanen hebben er minder last van. Bij indianen is het helemaal zeldzaam. De plekken zien er op een donkere huid anders uit dan op een lichte huid. Daardoor zijn ze soms ook moeilijk te herkennen.Bij ongeveer de helft van de vrouwen met psoriasis heeft de zwangerschap invloed op de ernst ervan. De kans dat psoriasis verbetert in de zwangerschap is groter, omdat de afweer tijdens de zwangerschap op een lager pitje komt te staan.
3. De klachten
De meest voorkomende klachten zijn:
- Schilfering
- Jeuk
- Pijn
- Huidbeschadiging (al of niet met bloeden door wondjes).
Vrijwel iedereen met psoriasis die niet wordt behandeld heeft last van schilfering. De een heeft daar meer last van dan de ander. Als psoriasis op het hoofd zit, dan zijn de schilfers vaak zichtbaar op de kleren. Men zegt dat psoriasis een huidaandoening is die niet jeukt. Sommige mensen met psoriasis hebben er toch veel last van. Dat zien we vooral als de plekken beginnen op te komen of wat droger zijn.
Meestal doet psoriasis ook geen pijn. Maar er zijn gevoelige plekken. Lastige plaatsen zijn bijvoorbeeld huidplooien, de onderkant van de voeten en de handpalmen. Op deze plaatsen kunnen de plekken over elkaar heen schuiven. Pijn kan ook veroorzaakt worden door het open krabben van de psoriasis plekken. Op plaatsen waar de huid erg droog is en onder spanning staat ontstaan er kloven.
De klachten die men krijgt door de psoriasis zijn afhankelijk van een aantal zaken: het soort, de ernst, waar de plekken zitten en hoe uitgebreid deze is. Deze bepalen mee welke klachten patiënten met psoriasis hebben.
4. De uitgebreidheid
De uitgebreidheid en de ernst van de psoriasis kan gemeten worden door middel van de BSA (Body Surface Area) en de PASI-score. In de dagelijkse praktijk wordt vaker de BSA gebruikt omdat deze eenvoudiger is. PASI staat voor Psoriasis Area and Severity Index (psoriasisindex voor uitgebreidheid en ernst). De ernst wordt bepaald aan de hand van:
- Het oppervlak van de huid dat is aangedaan
- De intensiteit van de roodheid
- De mate van schilfering
- De dikte van de plekken
- De hoeveelheid jeuk die de plekken veroorzaken.
De ernst van psoriasis hangt af van de grootte van het oppervlak van de huid dat bedekt is met en van de mate waarin het de kwaliteit van leven beïnvloedt. Daarnaast wordt psoriasis als ernstig beschouwd als de behandeling geen gewenst effect heeft.
5. Psoriasis: kwaliteit van leven
Psoriasis kan een grote invloed hebben op de kwaliteit van leven. Het is een chronische ontstekingsziekte van de huid met een wisselvallig karakter. Hierbij kan onder andere gewrichtsaantasting ontstaan. Ups en downs kenmerken de ziekte. Perioden waarin de huid minder aangetast is worden afgewisseld door perioden waarin de psoriasis weer opvlamt. Dit kan voor veel onzekerheid zorgen en het lastig maken om er in het dagelijks leven mee om te gaan. Men moet leren leven met deze aandoening.
